Okazało się, że debata nad stanem zachowań i emocji w rodzimej piłce nożnej angażuje środowisko futbolowe w komplecie: zawodników, trenerów, sędziów, rodziców zawodników, studentów i uczniów sportowych szkół średnich, nauczycieli wf, działaczy i dziennikarzy…
Propagowania działań Polskiego Związku Piłki Nożnej na gruncie szeroko rozumianej etyki podjął się ksiądz dr hab. Jerzy Kostorz, Rzecznik Etyki PZPN. Materializacja nowatorskiego projektu polega na organizacji cyklu konferencji poświęconych tematyce prawidłowych i oczekiwanych zachowań podczas zawodów piłkarskich: zarówno na boisku, jak i na trybunach, ale także w procesie kształtowania i trenowania futbolisty.
Krakowska konferencja „Etyka i fair play z perspektywy działalności PZPN”, współorganizowana przez Małopolski Związek Piłki Nożnej i AWF Kraków, okazała się wydarzeniem istotnym, ważnym i ciekawym także dlatego, że w roli prelegentów wystąpili znakomici fachowcy, naukowcy reprezentujący różne krajowe środowiska oraz komplementarne dyscypliny wiedzy.
Po przywitaniu zgromadzonych przez prof. Jana Blecharza oraz prezesa MZPN Ryszarda Kołtuna, cykl prelekcji rozpoczął ks. dr hab. Jerzy Kostorz, prof. Uniwersytetu Opolskiego wykładem: „Wiedzieć, być i działać”. Uwypuklił symbiozę pojęć takich jak: sport, edukacja, życie, wiara, fair play. Podkreślał potrzebę pokazywania i nagłaśniania pozytywnych zachowań i budujących zjawisk, w miejsce epatowania wypaczeniami, chuliganami, przekrętami.
Kolejny mówca, prof. dr hab. Józef Lipiec, filozof z Uniwersytetu Jagiellońskiego, omówił rolę i znaczenie kodeksów etyki w sporcie. Prof. Lipiec - propagator idei olimpijskiej, działacz, publicysta, kibic sportowy – jest autorem „PIŁKARSKIEGO KODEKSU ETYCZNEGO”, czyli zbioru tzw. dobrych zasad piłkarskich. W dokumencie napisał, że „Na piłce nożnej spoczywa szczególna odpowiedzialność moralna. Jej wartości i normy uczą i wychowują, wprost i pośrednio wpływając na ludzkie zachowanie w każdym kraju i na całym globie. Dobre wzory – w grze i w postawach zawodników, mądrości trenerów i sprawiedliwości sędziów – przenoszone są także poza stadion. Kiedy dzieje się coś złego na boiskach i wokół nich, odbija się to zwielokrotnionym echem w myśleniu i postępowaniu poza futbolem, w codziennym życiu.”
Zestawiając podstawowe powinności obowiązujące w piłce nożnej na pierwszym miejscu wymienił UCZCIWOŚĆ, następnie RZETELNOŚĆ I PRACĘ, kolejne to: SPRAWIEDLIWOŚĆ; ŻYCZLIWOŚĆ I KOLEŻEŃSTWO; HONOR, GODNOŚĆ, LOJALNOŚĆ; KULTURA, SZACUNEK, GOŚCINNOŚĆ, następnie SOLIDARNOŚĆ I WIERNOŚĆ, i na końcu ODPOWIEDZIALNOŚĆ. Etos piłkarstwa – kontynuował prof. Lipiec - to także współodpowiedzialność za innych, za wzmacnianie zdrowych i czystych tendencji w całym piłkarskim świecie. U siebie, ale też i u innych.
Prof. dr hab. Andrzej Wach z Uniwersytetu Warszawskiego, prawnik związany z PZPN od dziesięcioleci, omówił realizację etycznych wartości piłki nożnej w orzecznictwie arbitrażowym. Na wstępie stwierdził, iż odkąd pojawił się sport, pojawiły się też spory z nim związane. Wzrastająca popularność, przekształcenia ruchu sportowego i uczynienie ze sportu przedmiotu spektaklu i produktu zbiorowej konsumpcji prowadzi nieuchronnie do wzrostu liczby sporów.
Początkowo spory, zarówno na płaszczyźnie międzynarodowej i krajowej, były rozwiązywane przez organy wewnątrzorganizacyjne, najczęściej komisje dyscyplinarne lub odwoławcze oraz sądy koleżeńskie. Z czasem, w związku z profesjonalizacją, komercjalizacją i mediatyzacją sportu, powstała potrzeba utworzenia profesjonalnych organów jurysdyktycznych. Obecnie trudno sobie wyobrazić życie sportowe bez Trybunału w Lozannie oraz trybunałów lub komisji arbitrażowych powstałych przy narodowych komitetach olimpijskich. Przykładem Polski Trybunał Arbitrażowy ds. Sportu przy PKOl powstały w 1994 r.
„Etyczna odpowiedzialność w sporcie z perspektywy zawodnika, sztabu szkoleniowego, działacza i kibica” - tę tematykę przybliżał uczestnikom konferencji dr hab. Krzysztof Pezdek, prof. AWF we Wrocławiu. Następnie dr Tomasz Bohdan z WWFiF w Opolu wystąpił z ciekawą prelekcją na temat fauli werbalnych w piłce nożnej. O zasadach etycznych jako znaczącym ogniwie w procesie zorganizowanego szkolenia gracza piłki nożnej mówił kolejny prelegent - dr hab. Henryk Duda, prof. AWF Kraków.
Krakowską konferencję zakończył dyrektor Szkoły Trenerów PZPN dr Paweł Grycmann wystąpieniem zatytułowanym „Wzorce komunikacji na linii trener – zawodnik – rodzic”. Wskazał na znaczenie tzw. kompetencji miękkich trenera piłki nożnej, szczególnie zajmującego się dziećmi i młodzieżą. Mówił o podmiotowości wszystkich uczestników procesu szkolenia, o potrzebie pozytywnej energii, wsparcia w trudnych momentach futbolowej edukacji, podkreślał walory zespołowości w futbolu, za ważny aspekt uznał naukę na błędach. Swoje wystąpienie dr Grycmann zakończył hasłem „razem znaczy więcej”. Ponadto wykład "Etyka w e-sporcie" wygłosił w formule online dr hab. Tomasz Michaluk, prof. AWF Wrocław.
W finale konferencji uczestnicy wzięli udział w losowaniu gadżetów, koszulek i piłek ufundowanych przez PZPN i MZPN. Ks. Kostorz przeznaczył ponadto do losowania koszulki Zielińskiego, Piszczka i Lewandowskiego. Tę ostatnią, z autografem "Lewego" wylosował Kacper, uczeń Szkoły Piłkarskiej MZPN. Atrakcyjna była też nagroda MZPN - dwa bilety na najbliższy mecz Polska - Walia.
***
Projekt „Etyka i fair play z perspektywy działalności PZPN” powstał z inicjatywy Rzecznika Etyki PZPN ks. prof. UO Jerzego Kostorza. Honorowy patronat objął prezes PZPN Cezary Kulesza, przy współpracy Komisji ds. Fair Play PZPN. Organizatorami konferencji są: Fundacja Piłkarstwa Polskiego oraz Rzecznik Etyki PZPN, a współorganizatorami wojewódzkie związki piłki nożnej, Akademie Wychowania Fizycznego i wydziały wychowania fizycznego uczelni wyższych. (N)
Apel uczestników Konferencji
Uczestnicy Konferencji zwracają się z apelem do wszystkich, którzy chcą, aby polska piłka nożna - w każdej formie rozgrywek - wolna była od nienawiści, uprzedzeń, kombinatorstwa, zachowań sprzecznych z zasadami fair play, brutalności, agresji, ale aby była przykładem sportu, który rzeczywiście łączy w oparciu o zasady szlachetnej rywalizacji, buduje przyjaźnie i szacunek, kształtuje charaktery zarówno tych, którzy rywalizują na murawach, jak i tych, którzy kibicują na trybunach lub przed telewizorami.
Apelujemy do całego środowiska piłkarskiego w Polsce, do rodziców młodych piłkarzy, do działaczy klubowych i związkowych, do piłkarzy, delegatów meczowych i obserwatorów, do sędziów, trenerów, dziennikarzy sportowych, mediów o podjęcie wszelkimi siłami działań, które będą miały na celu wyeliminowanie brutalnych i sprzecznych z zasadami fair play zachowań boiskowych oraz nacechowanego terminologią walki i wojny, nienawiścią do „wrogów”, wezwaniami do zniszczenia chamstwa stadionowego. Przywróćmy futbol prawdziwym kibicom, którzy mogą różnić się pięknie, ale których piłka łączy. Uczyńmy wszystko, aby znów kibicować za, a nie przeciwko.
PZPN – swym stanowiskiem w sprawie zdecydowanej odmowy spotkań barażowych z Rosją w ramach eliminacji do mistrzostw świata – pokazał, że honor, godność i solidarność, wierność uniwersalnym zasadom są ważniejsze od doraźnych korzyści oraz wyznaczył drogę, którą podążyła zdecydowana większość piłkarskich federacji.
W nawiązaniu do takiej postawy PZPN oraz świadomi tego, do czego – jak widać w obecnej sytuacji - prowadzi nienawiść i pogarda apelujemy o powołanie komisji, która – w konsultacji ze związkami regionalnymi oraz klubami – opracować powinna w trybie szybkim komplet działań, jakie podjąć można dla przywrócenia w piłce nożnej zasad szlachetnej rywalizacji.
Proponujemy m.in.:
- wprowadzenie Nagrody Fair Play Prezesa PZPN, którą przyznawałaby specjalna Kapituła;
- wprowadzenie kategorii fair play na różnych poziomach rozgrywek;
- wprowadzenie, jako obowiązku do uzyskania licencji, szkoleń dla klubów z zasad etyki fair play;
- zmianę zasad karania trenerów i działaczy, którzy na ławkach przekraczają granice kulturalnego zachowania;
- tworzenie i promowanie nowych formatów klubów kibiców oraz nowych form kibicowania, aby wyeliminować patologiczne zjawisko tzw. kibolstwa;
- promowanie przykładów kulturalnego dopingu poprzez przygotowanie materiałów szkoleniowych dla klubów, szkółek i akademii piłkarskich, związków regionalnych;
- szkolenie dziennikarzy sportowych tak, aby w relacjach piętnowali agresję, chamstwo, łamanie zasad kulturalnego zachowania i nie budowali atmosfery wrogości np. przez nadużywanie terminologii wojennej lub relatywizowanie boiskowej agresji i cwaniactwa.
W celu realizacji tych zadań niezbędne byłoby – jak wydaje się – utworzenie funduszu Fair Play Polskiej Piłki Nożnej.
W imieniu Komisji Fair Play PZPN apel wygłosił Zbigniew Krzysztyniak, członek Komisji i członek Zarządu MZPN.
Fot. Joanna Ściepura